جزوه کارتوگرافی

درسنامه کارتوگرافی

جزوه کارتوگرافی:کارتوگرافی به عنوان علم نمایش و ارائه اطلاعات مکانی نقش مهمی در برقراری ارتباط بین تولیدکننده و کاربر نقشه ایفا می کند. پس آگاهی ازاصول و مبانی کارتوگرافی یکی از ملزومات رشته مهندسی نقشه برداری (ژئوماتیک) به شمار می آید.

آگاهی از این علم سبب می شود تا علاوه بر هماهنگی درروش های تولید نقشه افزایش یابد و توان بهره برداری ازنقشه و ایجاد محیطی قابل فهم برای کاربران به وجود آورد. کارتوگرافی اساسا فنی است که با کوچک کردن خصوصیات فضایی (ابعادی) انواع مختلف اجسام و سطوح بزرگ سروکار دارد. مثل زمین های وسیع، قسمتی یا تمام کره زمین، یا یک کره سماوی دیگر. این تکنیک معمولا سطوح وسیع را کوچک می کند و آنرا به نمایش در می آورد. به طور کلی دو معنا از کارتوگرافی مورد استفاده قرار می گیرد:

1-کارتوگرافی عام

2-کارتوگرافی خاص

اهميت نقشه و تهيه ی نقشه در جغرافيا و پژوهش های جغرافيایی

در میان سوال های چهارگانه ی  پیش گفته سوال دوم یعنی کجا بودن برای جغرافی دانان از اهمیت بیشتری برخوردار است. زیرا این سوال مطالعات و پژوهش های جغرافیایی را از دیگر پژوهش هایی که توسط علوم و دانش های بشری انجام می شود متمایز می کند و بیش از هر سوال دیگر بیان گر موضوع علم جغرافیا، یعنی مطالعه،تحلیل،توصیف و تبیین پراکندگی هاست.

توصیف: موقعیت و ویژگی های یک پدیده،عارضه،واقعیت، حادثه یا مساله توصیف می شود.

تحلیل: در بعد تحلیلی جایگاه و ارتباط پدیده، عارضه،واقعیت ،مسئله یا حادثه مورد بررسی قرار میگیرد.

تبیین: در تحقیقات تببینی علل و عوامل موثر در ایجاد و شکل گیری یک پدیده، عارضه،واقعیت، حادثه یا مسئله در فرایند زمان را مورد موشکافی دقیق قرار میگیرد.

بسیاری از جغرافی دانان جغرافیا را علم شناخت، توصیف، تحلیل و تبیین پراکندگی پدیده ها، عوارض و وقایع طبیعی و انسانی میدانند.

پدیده طبیعی:پدیده یا چشم اندازی است که انسان در ایجاد آن نقشی ندارد.

پدیده های انسانی:پدیده هایی هستند که خالق و ایجاد کننده ی اصلی آنها انسانها هستند مثل:شهر،روستا و کارخانه.

نمونه صفحات فایل گذاشته شده

جزوه کارتوگرافی

کارتوگرافی چیست؟

کارتوگرافی اساسا فنی است که با کوچک کردن خصوصیات فضایی (ابعادی) انواع مختلف اجسام و سطوح بزرگ سروکار دارد. مثل زمین های وسیع، قسمتی یا تمام کره زمین، یا یک کره سماوی دیگر. این تکنیک معمولا سطوح وسیع را کوچک می کند و آنرا به نمایش در می آورد.

کارتوگرافی سنتی و کارتوگرافی کلاسیک

کارتوگرافی سنتی کلاسیک: این نوع کارتوگرافی به زمانی برمیگردد که فناوری های الکترونیکی و رایانه ای توسعه پیدا نکردند بنابراین عمده فرآیند های تهیه و ترسیم نقشه با ابزار غیر کامپیوتری و دستی انجام می گرفت.از این رو عملیات کارتوگرافی و تولید،ترسیم و نگهداری نقشه بسیار سخت، مشکل و طاقت فرسا،هزینه بر و زمان بر بود و زمان زیادی طول می کشید که نقشه به دست مصرف کنندگان و بهره برداران نهایی برسد.

کارتوگرافی مدرن:به عملیات نیمه اتوماتیک و اتوماتیک گفته میشود به دلیل توسعه ی فناوری اطلاعات و ورود گسترده ی سیستم های الکترونیکی و رایانه ای به فرآیند کارتوگرافی برای تهیه،ترسیم و نگهداری نقشه انجام می شود.

در کارتوگرافی سنتی نقش کارتوگراف تنها تهیه و تولید نقشه بود حال آنکه در کارتوگرافی مدرن این نقش به مدیریت سیستم اطلاعات کارتوگرافی) mcis( تغییر یافته اند.جزوه کارتوگرافی

جزوه مبانی کارتوگرافی و تهیه نقشه های موضوعی کامل

تاریخچه کارتوگرافی

کارتوگرافی و تهیة نقشه در تاریخ زندگی بشر سابقة دیرینه دارد. هر چند دانش کارتوگرافی در غرب به تکامل رسیده است، اما خاستگاه این فن و هنر ابتدا در مشرق زمین بوده و حاصل کوشش تمدنهای ایرانی ،بابلی، هندی، چینی و یونانی میباشد. میتوان گفت اولین بار، شناخت انسان از کروی بودن سطح زمین، از روی تصادف بوده است؛ به این معنی که هنگام خسوف )ماه گرفتگی( سایة زمین بر روی ماه به صورت کروی مشاهده گردید و اولین گام در ردّ نظریة مسطّّح بودن سطح زمین برداشته شد. بعد از آن ریاضیدانان به محاسبات مختلف در مورد ابعاد کرة زمین پرداختند که منجر به کشف مدارات و نصفالنهارات کرة زمین گردید. البته شروع این عملیات ریاضی در ابتدا توسط یونانیها انجام شد و سپس توسط دانشمندان اسلامی تکمیل گردید .

به طور کلی کارتوگرافی از یک سو ارتباط نزدیکی با علوم ریاضی، مهندسی و رایانه داشته و از سوی دیگر مرتبط با هنرهای طراحی، شناخت رنگ و ترسیم است. امروزه دانش کارتوگرافی بسیار گسترش یافته و با ورود امکاناتی مانند رایانههای پرسرعت و ظرفیت محاسباتی بالا، اینترنت پرسرعت، ماهوارههای مختلف و دقیق که تصاویر و اطلاعات مختلفی را از سطح زمین به صورت لحظهای در اختیار میگذارند، و توسعة فنآوری سیستم موقعیتیاب جهانی ^(GPS) و سیستمهای اطلاعات جغرافیایی^(GIS) ، پیشرفتهای شگرفی در علم کارتوگرافی ایجاد شده و این دانش از حالت ایستا به دانشی پویا و بهروز تبدیل شده است که در تعامل دائم با رشتههای متعددی است و روز به روز کاملتر میگردد .همچنین با ورود فن آوریهای نوین در زندگی روزمرة افراد، کاربرد نقشه از یک رشتة دانشگاهی و تخصصی به یک دانش عمومی و کاربردی تبدیل شده که به صورت روزمره و رایج مورد استفادة همگان میباشد. توسعة فن آوریهای سختافزاری مانند ^GPS و

رایانههای جیبی، و پیشرفتهای نرمافزاری مانند Google Earth, Google Map, Nasa, iMap, و… نمونههایی از عمومیت یافتن کاربرد نقشه در زندگی روزمرة انسان است. همچنین توسعة نرمافزارهای تخصصی تهیة نقشه ،مانند^{ArcGIS, ILWIS, AutoCAD}  و… نیز نمونههایی از توسعة فن آوری تهیة نقشه در علوم مختلف از جمله منابع طبیعی است.

جزوه کارتوگرافی

 

فلسفة تهية نقشه

نقشه در واقع یک وسیله بیان مفاهیم و واقعیات عینی است که توسط یک متخصص نقشه کش یا کارتوگرافر نقشه کش تهیه میگردد. هدف کارتوگرافر بیان مفاهیم و انتقال اطلاعات به بهترین نحو ممکن است؛ به این معنی که شخص تهیه کنندة نقشه، باید اطلاعات نقشه را چنان واضح، کامل، شفاف و بدون نقص ارائه کند که کاربر در درک آن با مشکل مواجه نشود. به عبارت دیگر تهیهکنندة نقشه باید نقشه را طوری تهیه نماید که آنچه کاربر از آن درک میکند تاحدامکان به ذهنیت خود تهیهکنندة نقشه و نهایتاً پدیدة واقعی نزدیک باشد و تداعیکنندة واقعیت در ذهن کاربر باشد. این مسئله در تهیة نقشه اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا وقتی شخص متوجه این نکته باشد که نقشهای که وی تهیه میکند، باید برای کاربران مختلف قابل استفاده باشد، مطمئناً در تهیة آن دقت نظر و وسواس بیشتری به خرج میدهد تا ارزش و اعتبار کار وی زیر سؤال نرود.

در اینجا لازم است به یک مفهوم اساسی در تهیة نقشه اشاره گردد که کمتر در کتابهای کارتوگرافی فارسی به آن توجه شده است و آن بحث ارتباط متقابل در نقشه است. تهیه کنندة نقشه که متخصص سیستمهای اطلاعات جغرافیایی^(GIS)   یا ^CAD میباشد با هدف به نقشه درآوردن یک واقعیت زمینی، با جمعآوری اطلاعات مورد نیاز، دریافت ذهنی خود را از آن واقعیت تشخیص داده و با انجام مراحلی مانند انتخاب، طبقهبندی، سادهکردن و تبدیل واقعیت به علائم و اشکال ،نقشه را تهیه مینماید و در اختیار کاربر میگذارد. کاربر، نقشه را میخواند ،با دانش و ذهنیت خود آن را تجزیه و تحلیل و تفسیر میکند و در ذهن خود پدیدة واقعی را تصوّّر مینماید، و چنانچه ذکر شد هدف نهایی کارتوگرافی، نزدیک کردن ذهنیت تهیه کنندة نقشه در زمان تهیة نقشه با ذهنیت کاربر آن در زمان استفاده میباشد.