طرح درس روزانه

طرح درس قبــل از تدریس

طرح درس چیست؟ طرح درس یا سناریوی آموزشی بر لزوم استفاده از سازمان‌دهی در امر یاددهی و یادگیری تأکید دارد. همچنین طرح درس به شکل امروزی آن توسط روانشناسان برجسته حوزه آموزش و پرورش شکل گرفته است. نظریات آنان تا به امروز نیز مدنظر برنامه‌ریزان و هدف‌گذاران آموزشی و دست‌اندرکاران آنان در سطح جهان قرار می‌گیرد. در کشور ما نیز موضوع تنظیم طرحی درس حدوداً به دهه‌های اخیر بازمی‌گردد.

در واقع، نظام آموزشی کشور لزوم استفاده از این طرح را به عنوان ابزاری کارآمد در زمینه تکنولوژی آموزشی و برای افزایش کیفیت آن مورد توجه قرار داد. در همین راستا، در این مقاله قصد داریم تعریفی جامع از طرح درس ارائه داده، تفاوت طرح درس روزانه با سالانه را بررسی کرده و مراحل نوشتن آن را تشریح کنیم.

نمونه صفحات فایل گذاشته شده

طرح درس به عنوان برنامه‌ریزی و سازمان دادن به مجموعه فعالیت‌هایی است که معلم در ارتباط با هدف‌های آموزشی، محتوای درس و توانایی‌های دانش‌آموزان برای مدت زمان مشخص تدوین می‌کند. در واقع، معلمان یک برنامه یا یک چهارچوب منظم و سازمان‌دهی شده برای کلاس خود تنظیم می‌کنند تا فرآیند تدریس و آموزش را هدفمندانه شروع کرده، با نظم هدایت کنند و به موقع به پایان برسانند.

به علاوه، طرح درس به عنوان نقشه راهی برای معلم و دانش‌آموزان به شمار می‌آید که مسیر تدریس و یادگیری را برای آنان مشخص می‌کند. بنابراین می‌توان گفت که طرح درس به زبان ساده تمامی اندیشه‌ها، مقدمه‌چینی‌ها و پیش‌بینی‌هایی را شامل می‌شود که در ذهن معلم و قبل از رفتن او به کلاس شکل می‌گیرند. حال اگر این اندیشه‌ها روی کاغذ نوشته شوند، طرح درس نامیده می‌شوند.

طرح درس فعالیت‌های مرحله حین تدریس

انواع طرح درس

•  طرح درس برای کل کتاب یا طرح سالانه
• طرح درس برای نیم سال تحصیلی
• طرح درس ماهانه
• طرح درس هفتگی
• طرح درس روزانه یا جلسه‌ای
• طرح درس برای هر فصل کتاب

طرح درس سالیانه یا ترمی

در این روش تنظیم طرح، معلم قبل از شروع سال تحصیلی در مورد کتابی که قرار است تدریس کند، سؤالاتی در ذهن خود دارد که پاسخ آن‌ها را در قالب طرح درس کلی یا سالانه تنظیم می‌کند. برخی از این سؤالات عبارتند از:

• حجم کتاب چقدر است؟
• این کتاب را باید چند جلسه در هفته تدریس کنم؟
• جمع کل با در نظر گرفتن ایام تعطیل و امتحانات جلسات در سال چقدر است؟
• امکانات کمک آموزشی مدرسه در چه حدودی است؟

طرح درس روزانه یا جلسه‌ای

طرح درس روزانه یا جلسه‌ای به برنامه‌ای گفته می‌شود که برای یک روز یا یک جلسه درسی دانش‌آموزان طرح‌ریزی شده و به صورت جزئی تدوین می‌شود. برای تدوین این طرح می‌توان به مجموعه سؤالاتی همچون موارد زیر پاسخ داد:

•  آیا همه دانش‌آموزان در کلاس حضور دارند؟ (حضور و غیاب)
• آیا مطالب درس جلسه قبل را یاد گرفته‌اند؟ (ارزیابی)
• آیا پیش‌نیازهای درس را می‌دانند؟
• مفاهیم اساسی درس این جلسه چیست؟
• تدریس هر یک از مفاهیم اساسی و سایر فعالیت‌های کلاسی چقدر زمان نیاز دارند؟
• نحوه ارائه مطلب در کتاب خوب و رسا است یا نیاز به توضیحات و مثال‌های بیشتر دارد؟
• چه فعالیت‌های عملی برای درک مفهوم مورد نظر می‌توان انجام داد؟
• چه ابزارهای کمک آموزشی برای انجام فعالیت‌های عملی مربوطه مورد نیاز است؟
• آیا دانش‌آموزان مطالب را به طور کامل درک کرده‌اند؟ (ارزشیابی کلاسی)
• تکلیف منزل دانش‌آموزان برای یادگیری بهتر چه باشد؟
• درس جلسه آینده چیست؟

در پایان هر ماه یا پس از پایان هر فصل نیز بهتر است یک ارزشیابی کتبی از دانش‌آموزان به عمل آید تا به کمک آن بتوان یادگیری دانش‌آموزان را مورد ارزشیابی قرار داده، نارسایی‌های احتمالی تدریس را کشف کرده و برای رفع آن‌ها اقدام کرد.

نمونه طرح درس روزانه

اداره کلاس درس از مهم ترین مباحثی است که آموزش و پرورش در سال های اخیر توجه خود را به آن معطوف کرده است. منظور از اداره کلاس درس توسط معلم یعنی داشتن برنامه ریزی برای شروع و اتمام کلاس در مدت زمان مشخص. در واقع معلم از همان ابتدا که وارد کلاس می شود باید تمامی فعالیت های خود را بر اساس مدت زمان هر جلسه در یک برگه نوشته و آن را به مدیر مدرسه نیز تحویل دهد. این برگه که تمام جزئیات فعالیت کلاسی هر جلسه در آن نوشته می شود، طرح درس نام دارد.

نگارش طرح درس دارای قوانین خاصی بوده که بر اساس نوع طرح درس مشخص شده و در انواع قالب های روزانه، ماهانه و سالانه نوشته می شود. نکته مشترک تمامی آن ها، رسیدن به سطح بالای یادگیری توسط دانش آموزان است.

از آنجایی که معلمان زیادی در خصوص نحوه نگارش طرح درس سوال داشته و به دنبال دانلود نمونه طرح درس معتبر و درست هستند، در این مقاله ضمن ارائه تعریفی بر انواع طرح درس، لینک دانلود چند نمونه طرح درس نیز ارائه می شود تا معلمان از طریق آن ها بتوانند برای نگارش یک طرح درس صحیح اقدام نمایند.

 

 

اولین بخش از طرح درس مربوط به مشخصات کلی هر درس، تعداد دانش آموزان، تعداد جلسات، مدت زمان آموزش، حضور و غیاب و … می شود.

 

 

معلم برای شروع و پایان کلاس خود اهداف گوناگونی دارد که بر حسب اهمیت در یکی از دسته های اهداف کلی، جزئی و یا رفتاری آن ها را قرار می دهد. منظور از اهداف کلی یک عبارت واحدی است که وضعیت فراگیر را پس از آموزش توصیف می کند. اهداف جزئی و رفتاری نیز به همین ترتیب جزئیات یادگیری دانش آموز را مشخص می نمایند.

 

 

شامل تمامی ابزارهای آموزشی موجود در کلاس درس و یا رسانه های آموزشی و الکترونیکی جهت تسهیل یادگیری دانش آموزان می باشد. معلم می تواند نحوه استفاده از ابزارهای یاددهی – یادگیری را از دوره های ضمن خدمت فرهنگیان و یا کلاس های مهارتی آموزش ببیند.

 

 

شامل تمامی فعالیت های معلم جهت ارائه یک درس می باشد. روش تدریس معلم باید جدید، خلاق و متناسب با نیاز دانش آموزان باشد.

 

 

معلم قبل از ارائه درس جدید می بایست آموخته های قبلی دانش آموزان را ارزیابی کرده و در صورت نبود هیچ گونه مشکلی اقدام به تدریس درس جدید نماید. از ارزشیابی تشخصی با نام دوره درس های گذشته نیز یاد می شود.

 

 

در این مرحله معلم با استفاده از تمامی امکانات محیطی، ابزارهای آموزشی و روش تدریس خویش، اقدام به ارائه درس جدید می کند. در این بخش می توان انواع تکالیف تکمیلی نیز به دانش آموزان ارائه کرد.

 

 

در این مرحله معلم نه تنها از درس جدید از دانش آموزان سوال می پرسد، بلکه روش تدریس خود و فرآیندی را که جهت ارائه درس طی کرده را نیز مورد ارزیابی قرار می دهد.

 

معلمان از طریق شرکت در دوره های مهارت آموزی فرهنگیان می توانند در انواع کلاس های آموزشی جهت نگارش طرح درس شرکت کرده و مهارت های لازم در این خصوص را کسب نمایند.

نمونه طرح درس

نحوه نگارش طرح درس

همانطور که توضیح داده شد، مهم ترین بخش از ارایه یک طرح درس خوب، رعایت نکاتی در خصوص نحوه نگارش آن است. معلمانی که به تازگی به وارد آموزش پرورش شده و قصد تمرین نوشتن طرح درس را دارند می توانند برای دسترسی راحت تر به کتاب های آموزشی هر پایه تحصیلی به سایت دانلود کتاب های درسی مراجعه کرده و به طور رایگان کتاب مورد نظر خود را دریافت کنند.

 

برای نگارش طرح درس باید به نوع آن توجه کرد. در واقع انواع طرح درس بر اساس مدت زمان آموزش وجود دارد. به طور مثال طرح درس روزانه مربوط به یک روز از حضور دانش آموزان در مدرسه و یا یک جلسه آموزشی بوده و طرح درس ماهانه مربوط به فرایند آموزشی در یک ماه تحصیلی می باشد. همچنین طرح درس سالانه که به صورت خیلی کلی نگارش می شود مربوط به اهدافی است که معلم و مدیر پس از یکسال تحصیلی قصد انجام آن را دارند.

 

اطلاعاتی که در هر یک از طرح درس های ذکر شده گفته شد، تقریبا مشابه هم بوده و شامل انواع اهداف کلی، جزئی، رفتاری، ارزشیابی تشخیصی، تکوینی و … می باشد. با این حال در ادامه با ذکر یک مثال قصد آموزش نحوه نگارش طرح درس را داریم.

 

در اینجا جهت آموزش طرح درس، درس علوم دوم ابتدایی (ماده چیست) انتخاب شده و نوع طرح درس روزانه آن ارائه شده است. در قدم اول معلم باید مشخصات کلی کلاس خود را مشخص کند. این مشخصات شامل نام خود و مدرسه، پایه تحصیلی، تعداد دانش آموزان و مدت زمان جلسه و تاریخ می باشد.

نمونه طرح درس روزانه ابتدایی

نکات تکمیلی در مورد نوشتن طرح درس

1. در نوشتن طرح درس، تعادل را رعایت کنید. برنامه‌ای بنویسید که علاوه بر آموزش درس در هر جلسه، زمانی را نیز به بررسی تکالیف، حضور و غیاب، پرسش کلاسی، سرگرمی و غیره اختصاص دهید.
2. در تهیه طرح درس خود به تفاوت‌های فردی، سبک‌های یادگیری و توانایی‌های ذهنی متفاوت دانش‌آموزان‌تان توجه داشته باشید.
3. در اجرای مراحل تدریس خود، از مفاهیم جذاب هنری، فرهنگی و غیره برای افزایش اطلاعات دانش‌آموزان و علاقمند کردن آن‌ها به موضوع درس استفاده کنید.
4. زمان‌هایی را برای مرور و یادآوری بعد از تعطیلات طولانی مدت، مانند عید نوروز و یا بعد از برگزاری امتحانات، در نظر بگیرید.
5. زمان‌بندی‌های خود را بر اساس تعداد صفحات هر فصل در نظر نگیرید. بلکه سختی و آسانی درس باید معیار قرار بگیرد. بنابراین ممکن است دو فصل با تعداد صفحات نسبتاً یکسان، زمان‌ آموزشی کاملاً متفاوتی را نیاز داشته باشند.

معضلی به نام پایین بودن حقوق معلمان 

همان طور که مشاهده کردید، تدریس، چه در کلاس‌های خصوصی و چه در کلاس‌های گروهی، تنها بخش کوچکی از وظایف یک معلم یا مدرس است. نوشتن طرح درس، ارتباط با دانش‌آموزان، والدین و همکاران، بررسی تکالیف و برگه‌های امتحانی، طراحی سوالات، شرکت در جلسات و گذراندن دوره‌های مختلف نیز بخش‌های جدایی‌ناپذیری از زندگی شغلی هر معلمی هستند.

4_طرح درس برای نیم سال تحصیلی:

در این طرح درس هدف در واقع تدریس نصف کلاس است برای ارزیابی دانش آموزان در نیم سال تحصیلی است. نیم سال تحصیلی به دو قسمت تقسیم می شود نیم سال تحصیلی دی ماه و نیم سال تحصیلی خرداد ماه.

5_طرح درس هفتگی:

معلم برای هر هفته طبق طرح درس هفتگی جلو می رود ولی برای ابزار هایی که در طول هفته در داخل کلاس نیاز دارد را از قبل باید آماده کند که در کلاس ارائه کند و ارزشیابی هفتگی هم دارد.

طرح درس روزانه ابتدایی word

6_طرح درس برای هر فصل کتاب:

معلم برای هر فصل طبق اون برنامه ریزی می کند  و در پایان هر فصل بهتر است ارزشیابی دانش آموزان را داشته باشیم و پیش نیاز های فصل بعد را توضیح بدهیم.

7_طرح درس دانشگاهی:

طرح درس دانشگاهی به معنای طراحی و تدوین یک واحد درس یا درس در سطح دانشگاه است. این طرح درس شامل تعیین هدف‌ها، محتوا، روش‌های آموزش و ارزشیابی است.

هدف اصلی از طراحی این درس، ارائه یک برنامه درسی جامع و جامعه‌محور است که با استفاده از استانداردهای آموزش عالی و نیازهای دانشجویان و صنعت، تدوین می‌شود.

جهت آغاز، ابتدا باید هدف‌های درس به صورت واضح و دقیق تعیین گردد.

این هدف‌ها باید با توجه به موضوع درس و نیازهای دانشجویان و صنعت مشخص شوند و باید قابل اندازه‌گیری و ارزیابی باشند. همچنین، هدف‌ها باید به عنوان مرکز توجه اصلی در طراحی محتوا و روش‌های آموزش به‌کار گرفته شوند.

در مرحله بعدی، لازم است محتوای طرح درس به طور جامع و جامعه‌محور تدوین گردد.

این مراحل شامل تعیین مباحث اصلی، زیر مباحث و منابع آموزشی مناسب است. در این مرحله، تأکید بر ارتباط محتوا با نیازهای دانشجویان و صنعت بسیار مهم و ضروری است.